II. Meşrutiyet döneminde Konya’da yayımlanan gazetelerinden biri olan Maşrık-ı İrfân, yayım hayatına Islah-ı Medâris-i İslâmiye dâhilinde başlamıştır. Maşrık-ı İrfân, 19 Şubat 1324’ten itibaren haftalık yayımlanmaya başlamıştır. II. Meşrutiyeti takiben kendini yenileyen medrese, bir de gazete yayımlama ihtiyacı duymuştur. II. Meşrutiyet sonrasının kısa süreli özgür ortamından yararlanmak isteyen Islah-ı Medâris, diğer medreselerden farklı olarak basın-yayın faaliyetlerine de yönelir. Maşrık-ı İrfân matbaa ve gazetesi, yenilenen medresenin düşünce ortamının taşıyıcısı olacaktır. Yazar kadrosunun ekseriyetini dolayısıyla Islah-ı Medâris’in müderris ve talebeleri oluşturmaktadır. Eğitimi sadece okuma ve yazmaktan ibaret görmeyen gazete, toplumsal yapıdaki yozlaşmanın, İslâmî esaslar çerçevesinde bir halk tedrisi ile giderilebileceğini savunmuştur. Medresenin kurucu müderrislerinden Nakşibendîliğin Hâlidiye kolu şeyhi Zeynelabidin Efendi’nin siyasî çizgisi, Maşrık-ı İrfân’ın yayın politikasını da belirlemiştir. Gazetenin siyasî çizgisiyle benzeşen Hürriyet ve İtilâf Fırkası’nın kurulmasının ardından, bu fırkayı destekleyen dergi politikası önem arz etmektedir. Gazete, medrese temelinde oluşan İttihat ve Terakki muhalefetinin önce Ahali Fırkası, sonra da Hürriyet ve İtilâf nezdinde sözcülüğünü üstlenmiştir. Bu süreç, Hürriyet ve İtilâf’la birlikte Maşrık-ı İrfân’ın, 1917 yılında Islah-ı Medâris’i de nihayete erdirmiştir.

Dergi Hakkında Notlar:

• Dönem: 1909-1913
• Kaç Sayı Çıktı: 331
• Basım Yeri: Konya
• Sahibi: Mehmed Hilmi, Mazlumzade Hacı Osman
• Başyazar: Mehmed Rıfat, Yenişehirli Ahmed Kemal