Volkân

İnsâniyete hâdim dinî siyasî yevmî gazetedir.

Volkân, 1908-1909 yılları arasında 31 Mart Vakası dâhilinde mühim bir rol oynamış olan Derviş Vahdeti tarafından çıkarılmış dergidir. 5 Nisan 1909’da Derviş Vahdeti tarafından kurulmuş olan İttihad-i Muhammedi Fırkası’nın yayın organı olarak faaliyet gösteren gazete, 31 Mart’ta gerçekleşen isyana destek vermiştir. İttihat ve Terakki Fırkası’na muhalif olan fırka ve gazete bilhassa Vahdetî’nin yüksek sesli muhalefeti ile fikir ve vicdan serbestliği mevzularını konu almıştır. O dönemde Büyük Britanya idaresinde olan Kıbrıs’tan gelmesi ve 31 Mart Vakası’na iştiraki dolayısıyla “mürteci” yahut “İngiliz ajanı” lafızlarıyla sık sık anımsanan Derviş Vahdetî’nin yukarıda bahsedilen yayın politikası tarih yazımında ekseriyetle geri planda kalmıştır. 11 Aralık 1908 ile 20 Nisan 1909 tarihleri arasında günlük olarak yayımlanan gazete, toplamda 110 sayı yayımlanmıştır. 31 Mart İsyanı’nın bastırılmasının akabinde Divan-ı Harp’te Derviş Vahdeti suçlu bulunmuş ve idam edilmiştir. Said Nursi 13 Nisan 1909 tarihine kadar gazete bünyesinde yazılar kaleme almış fakat sonrasında Vahdetî’nin üslubuna tenkitte bulunmuştur. Görülen davada da beraat etmiştir. 1-23. ve 25-29. sayılarda alt başlık olarak "İnsâniyete hâdim dinî siyasî yevmî gazetedir"; 30-110. sayılarda yine başlık üstünde, "Her gün sabahları neşrolunur insaniyete hâdim dinî siyasî Osmanlı gazetesidir"; 48-110. sayılarda ise ""İttihâd-ı Muhammedî Cemiyeti’nin mürevvic-i efkârıdır" alt başlıklarına yer verilmiştir.

Dergi Hakkında Notlar:

Adresinde değişiklikler olmuştur: Babıâlî caddesi, no: 4 ve 44, Yerebatan, Saki Bey Matbaası. 1-23. ve 25-29. sayılarda alt başlık olarak "İnsâniyete hâdim dinî siyasî yevmî gazetedir"; 30-110. sayılarda yine başlık üstünde, "Her gün sabahları neşrolunur insaniyete hâdim dinî siyasî Osmanlı gazetesidir"; 48-110. sayılarda ise "İttihâd-ı Muhammedî Cemiyeti’nin mürevvic-i efkârıdır" cümleleri bulunmaktadır. Arap harfli başlığın altında Latin harfleri ile Journal "VOLKAN" ibaresi bulunmaktadır. Gazetenin 13. sayısı basılamamıştır. Ahmed Sâkî Bey Matbaası (İstanbul Yerebatan no:12)'nda basılmıştır. 1-16. sayılarda başyazar olarak görülen Cemal Hüsnü'ye ait hiçbir yazı bulunmamaktadır. 2-10. sayılarda müdür ve muharrir olarak Veliyüddin ismi kayıtlıdır, ancak herhangi bir yazısı bulunmamaktadır. 17.-23. sayılarda idare müdürü Mahmud Nedim olarak görülmektedir.