Mutasavvıf ve tasavvuf tarihçisi Hüseyin Vassaf, 1929 yılında İstanbul Aksaray’da dünyaya gelmiştir. Babası Ürgüplü Hacı Osman Efendi, Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’nın ve oğlu İbrahim Paşa’nın hizmetinde bulunmuş, bunların vefatından sonra Mehmed Ali Paşa’nın damadı Yusuf Kâmil Paşa’nın hizmetine girerek uzun yıllar Mısır ve İstanbul’da görev yapmıştır. Annesi ise Fatma Emsâl Hanım’dır. Babası, Yusuf Kâmil Paşa’nın eşi Zeynep Hanım tarafından Fatma Emsâl Hanım’la evlendirilmiştir.
Ağayokuşu İbtidâî Mektebi, Medrese-i Hayriyye, Mekteb-i Osmânî, Aksaray Vâlide Rüşdiyesi ve Mekteb-i Mülkiyye İdâdîsi’nde öğrenim görmüştür.
1892 yılında aynı yerde vazifeli olan ağabeyi sayesinde Rüsûmat Emaneti Evrak Kalemi’nde göreve başlamıştır. Rüsûmat Mektûbî Kalemi mümeyyizi, Galata Emtia-i Dâhiliyye Gümrüğü kontrol memuru, müskirat, zahire ve ihracat gümrükleri müdürü ve Sirkeci Gümrüğü müdürü olarak görev yaptıktan sonra 1920 yılının Mart ayında İstanbul Rüsûmat başmüdürlüğüne tayin edilmiştir.
Tasavvufa karşı ilgisi küçük yaşlarda aile çevresinde başlayan Hüseyin Vassaf’ın annesi Fatma Emsâl Ahmed Ziyâeddin Gümüşhânevî’ye mensuptu. Babası Hacı Osman Efendi ise Şehremini’nde bulunan Ümmî Sinan Tekkesi’nin şeyhi Sâlih Efendi’nin dervişiydi. Rüştiye döneminden beri Farsça ve tasavvuf eğitimi alan Hüseyin Vassaf, Şâbânî-Bekrî şeyhi Muhammed Sultan Efendi’ye intisap etti ve birkaç yıl sonra icâzetnâme aldı. Sonrasında Edirne’deki Gülşenî şeyhi Şuayb Şerefeddin Efendi’ye ve on yılın ardından Şerafeddin Efendi’nin vefatını takiben Şeyh Ahmed Müslim Efendi’ye biat etti. Ahmed Müslim Efendi’nin emriyle halifesi Şeyh Şehrî Efendi’den Gülşenî hilafetnamesini aldıktan sonra Kasımpaşa’da Hüsâmeddin Uşşâkī Dergâhı şeyhi Mustafa Hilmi Efendi’nin yanında yeniden seyrü sülûke başladı. Mustafa Hilmi Efendi’nin vefat etmesi üzerine halifelerinden İnegöl müftüsü Mehmed İzzet Safiyyullah Efendi İstanbul’a gelip Hüseyin Vassaf’ın seyrü sülûkünü tamamlattı ve 1925 yılının Haziran ayında şeyhinin taç, hırka ve kemerini bir icâzetnâmeyle birlikte kendisine teslim etti. Mehmed Kemterî Efendi de ona teberrüken Kādirî icâzeti verdi. Böylece Şâbâniyye, Gülşeniyye, Uşşâkıyye ve Kādiriyye tarikatlarından hilâfeti olan Hüseyin Vassaf dört kişiye (Pötürgeli Ali Rızâ, Sivaslı Ömer Rüşdü, Göreleli Osman Sıdkı, Ankaralı Mehmed Mecdi) Uşşâkıyye tarikatından hilafet vermiştir.
Hüseyin Vassaf telifi için yirmi yıl çalıştığı Sefîne-i Evliyâ-i Ebrâr’a malzeme toplamak için birçok yer dolaştı. Buralarda bulunan mutasavvıflarla görüştü. Tekke ve türbelerde incelemelerde bulundu. 2000’e yakın sûfî biyografisini ihtiva eden eserini 1925’te tamamladı. 21 Ekim 1929’da Arnavutköy’deki evinde vefat etti. Vasiyeti üzerine Rumelihisarı Kabristanı’na defnedildi.